استخراج معادن روباز (قسمت دوم)
1392/09/18 0

* دامنه ی پله :

بخشی از پله که در معرض استخراج قرار می گیرد را دامنه ی پله می گویند.

توضیح : دامنه ی پله از لبه ی پله تا پای پله و از شیب پله تشکیل شده است و براساس نوع سنگ و دامنه ی پله می تواند از شرایط متفاوت بر خوردار باشد و در معادن روباز شیب پله بین 55 تا 80 سانتی متر متفاوت است و در شرایط معمولی برای شروع کار شیب 65 توسیه می شود و وضعیت قرار گیری ناپیوستگی ها مانند: درزه ، ترک ، شکاف نیز در میزان شیب پله تاثیر دارند  و در شرایطی که شیب درزه ها عمود بر دامنه ی پله اند شیب پله ها پایدارتر در مقایسه با شرایطی که شیب درزه ها به موازات  شیب دامنه ی پله قرار دارد:

* شیب پله بر اساس کیفیت توده سنگ  به شرط زیر است:

{الف} برای سنگ های نرم 350 تا 55 در جه :{ب} برای سنگ های نیمه سخت 350تا 70 در جه {ج}و برای سنگ های سخت 70در جه تا قائم

معمولا به دلیل انفجار و شیب زیاد مقداری عقب زدگی در پله ها ایجاد می شود.

{{عقب زدگی}} که به فاصله ی افقی بین لبه ی پله ی واقعه ی یا لبه ی پله ی طراحی شده اطلاق می شود.

{{عرض پله }}  که به فاصله یبین پله تا لبه یپله  اطلاغ می شود {{پشتی }} که به تصویر افقی دامنه ی کناری گفته می شود

open pit 4

در معادن روباز حداقل دو نوع پله داریم:

1-     پله ی کاری

2-     پله ی ایمنی

توضیح پله ی کاری: به پله ی اطلاق می شود که تحت عملیات استخراج قرار گرفته و یا در دست استخراج است آن بخش از پله ی عملیاتی و یا کاری که باید استخراج شود را برش می گویند.

پله ی ایمنی: و به ان بخش از پله ی که به دلایل ایمنی در دیواره ی نهایی بجای گذاشته می شود را پله ی ایمنی می گویند

{نکته} پله ی ایمنی به 2 منظور در دیواره ی نهایی به جای گذاشته می شود {الف} جمع آوری قطه سنگ های که از پله ی فوقانی  سقوط می کنند {ب}و جلوگیری از سقوط قطعه سنگ ها به افق پایین تر

به طور سر انگشتی  عرض پله یکاری تابعی از ارتفاع پله است که در سال های اولیه ی استخراج به ازای هر پله یک پله ی ایمنی گذاشته می شود و در این سال ها عرض پله حدود ::دو سوم:: ارتفاع پله خواهد بود اما در سال های پایانی عمر معدن عرض ان حدود ::یک سوم:: ارتفاع پله در نظر گرفته می شود و در بعضی از معادن روباز به ازای هر 2 و یا 3 پله یک پله ی ایمنی در نظر می گیرند که در این صورت عرض پله ی ایمنی 2 و یا 3 برابر عرض پله های ایمنی خواهد بود که برای هر پله و یا افق در نظر گرفته می شود طبق تعریف عرض پله ی کاری و یا عرض پله ی عملیاتی عبارتند از فاصله ی بین لبه ی پله تا پای پله که بعد از برداشتن و برش در این حالت سینه کاری به وجود می اید و با توجه به تعریف پله ی عملیاتی برابر است با :

1- عرض پله ای ایمن  sbشامل 2 بخش می شود:

1) ذون یا قسمت ضربه گیرtz (tmpeefzone)

2) پهنای دیواره حائلBW(bernwidth)

دیواره حائل: از باطله های معدن می باشد وارتفاع آن حدودا نصف قطر چرخ   بزرگترین کامیون معدن می باشد

عرض پله ای کاری یا عملیات باید در حدی باشد که عملیات استخراج توام با ایمنی انجام پذیرد  و از رابطه زیر محاسبه می شود.

  Wb = bw +1.5+ wt + b + g

Wb عرض پله کاری یا عملیاتی –bw  پهنای دیواره حائل :قطر چرخ کامیون – wt پهنای کامیون تقسیم بر2 – b  شعاع دامپ شاول

تخلیه شاول در حالی که دریچه جام شاول حداکثر فاصله را نسبت به سطح زمین دارد

G:شعاع تمیز کردن فاصله افقی بین محور بدن گرد شاول تا نقطه که جام شاول از پای پله آغاز به برداشت می کند.

open pit 5

عدد 5/1 فاصله  ای ایمنی بین قطر خارجی چرخ کامیون و قسمت داخلی دیواره حائل می باشد فرض کنید در یک معدن روباز از شاول با ظرفیت 9 یارد حدود 7 متر مکعب و ظرفیت کامیون 100 تن و پهنای کامیون 5 متر و قطر چرخ کامیون 4/2و زاویه قرار گیریه باطله ها 45 درجه و شیب پله ها 70 درجه باشد عرض پله عملیاتی چقدر است.

 Wb = bw +1/5+ wt + b*g

عدد 5/1 فاصله  ای ایمنی بین قطر خارجی چرخ کامیون و قسمت داخلی دیواره حائل می باشد فرض کنید در یک معدن روباز از شاول با ظرفیت 9 یارد حدود 7 متر مکعب و ظرفیت کامیون 100 تن و پهنای کامیون 5 متر و قطر چرخ کامیون 4/2و زاویه قرار گیریه باطله ها 45 درجه و شیب پله ها 70 درجه باشد عرض پله عملیاتی چقدر است.

 Wb = bw +1/5+ wt + b*g

Wb عرض پله کاری – bw پهنای دیواره حائل – 1/5 فاصله ی ایمنی قطر خارجی چرخ کامیون و بخشی از دیواره ی حائل – wt پهنای کامیون = 5 متر – b شعاع دامپ شاول و دریچه ی جام شاول که حداکثر فاصله را نسبت به سطح زمین

                                                                    Tan = hb = bw =1/2 = bw =1/2 = bw

{{مثال}}

طبق مشخصات  b:45ftgin=13/87m         ::شعاع تمرکز کردن>ft3in=10/75m35=6

                                    Wb=2/4+1/5+2/5+12/87+10/75=31mعرض پله

طبق تعریف::wb=sb+wcعرض پله}}{{سینه ی کار wc=26=2*10/75=21/5m<<

در این رابطه پهنای برش ویا سینه کار  در حالی که شاول در مرکز  سینه کار  قرار گیرد  وبا توجه به مشخصات شاول برای  معدن wcبرابر است با 5/21mاست که از این رابطه حساب می شود  مقدار واقعه ی wcحدودابرابر است با

Wc=0/9)26(=19/35          11/65m=   31-19.80                        sb=wb-wc=عرض پله ی ایمنی

در نهایت درستی محاصبات باید بررسی شود

رمپ: ارتباط پله ها از طریق گذر گاه یا رمپ انجام می شود پهنا وشیب ان نیز به مشخصات ماشین الات عمدتا کامیون ها بستگی دارد  پهنای ان به گونه ی انتخاب می شود که حداقل2کامیون  بتواند از کنار یکدیگر بگذرد  وحدودا به اندازه یپهنای  جاده های اصلی معدن  انتخاب می شود  و شیب ان بین 8تا10درصد متقیر است.

* جاده ها در معادن روباز :

 به دلیل مزایای کامیون نسبت به سایر روش های حمل مواد در معادن روباز که به عنوان یکی از عوامل مهم طراحی و برنامه ریزی در معادن طلقی می شود که بیش از 80 درصد معادن روباز از کامیون و یا ترکیبی از کامیون و نوار نقاله استفاده می کنند و بر این اساس وجود جاده و یا جاده ها ضروری است

  • چگونگی جاده ها در معادن یکسری شرایط دارد ؟

1-     جاده باید در جایی ایجاد شود که به موقعیت سنگ شکن و مکان های دامپ بستگی دارد

2-     وجود بیش از یک جاده  دسترسی موجب افزایش  انعطاف پذیری طرح معدن خواهد شد اما حجم باطله برداری نسبت باطله برداری و هزینه یجاده سازی را نیز افزایش می دهد

3-     از ایجاد جاده های نیمه وقت و موقت به دلیل پرهیز از هزینه های دوباره کاری باید اجتناب ورزید

4-     شکل جاده به صورت حلزونی و یا زیگزاگی است

5-     در جاده های دو بانددار پهنای جاده بزرگتر یا مساوی 4 برابر پهنای بزرگترین کامیون معدن در نظر گرفته می شود که این عمل سرعت وایمنی را افزایش می دهد

6-      شیب مناسب برای کامیون ها تا 013/0می باشد و شیب های کم باعث افزایش طول مسیر  و کاهش بازدهی کامیون ولی موجب افزایش ضریب ایمنی می شود و شیب های زیاد باعث تقلیل طول مسیر و باعث کاهش زمان رفت و برگشت  می شوند و همچنین ضریب ایمنی کاهش می آبد و شیب متداول بین 8تا010/0می باشد

7-     با توجه به ظرفیت بالای کامیون و سرعت مجاز کم حداکثر مسیری را که می تواند برای کامیون ها در نظر گرفت 2 مایل است که همان 2/3 کیلو متر است

8-     جاده های معادن روباز همانند سایر جاده های ارتباطی مانند جاده های درون و برون شهری نباید از میان زون های سست و آبدار عبور داده شوند

9-     حدالمقدور از به جا گذاشتن کانسنگ پس از ساخت جاده ها انصراف شود

–         توضیح جاده ی حلزونی

 در تمام روش های استخراج معادن سطحی بلاخص در روش روباز حداقل به یک جاده ی اصلی نیاز است تا ماده ی معدنی استخراج شده به سطح زمین انتقال داده شود در معادن کم عمق این جاده مستقیم است اما با عمیق شدن معدن جاده ی معدنی به صورت حلزونی  طراحی می شود که در این حالت جاده به طور حلزونی به اطراف دیواره معدن ایجاد می شود و شیب جاده در تمام طول مسیر کم و بیش یکسان است.

–         جاده های زیگزاگی:

 این سیستم برای معادن عمیق مورد استفاده قرار می گیرد و در جهت غلبه و در شیب معدن جاده ها به صورت زیگزاگی طراحی می شوند این سیستم در کمر پایین توده سنگ کانی دار ایجاد می شود و انتخاب این 2 سیستم به شکل و اندازه ی توده سنگ کانی دار  پایداری شیب و نوع کامیون ها بستگی دارد

* جاده سازی:

 داشتن جاده ی خوب یکی از عوامل موفقیت عملیات در معادن روباز تلقی می شود جاده های بد باعث افزلیش هزینه های حمل وکاهش ضریب ایمنی می گردد به طور کلی ساختار جاده های معادن روباز مانند هر جاده ی دیگر از چند بخش تشکیل میشود ؟

  1. روسازی
  2. زیر سازی

که خود می تواند به 2 بخش تقسیم شود {الف}اساس(buse) پایانی جاده {ب}زیر اساس(sub-buse)

  1. پی سازی و یا قشر بستر جاده subgrod و یاfondatian

_ رو سازی و یا رویه ی جاده

 از آسفالت و یا بتن و در معادن روباز از باطله های دانه درشت استفاده می شود هر چند جاده های آسفالته موجب افزایش سرعت کامیون می شود و باعث کاهش زمان حمل و افزایش بازدهی کامیون را در پی دارد ولی احتمال تصادف را افزایش می دهد و ضمن انیه باعث بالا رفتن هزینه ی  جاده سازی می شود  به این جهت غالب طراحان روباز ترجیح می دهند که در روسازی جاده از باطله های دانه درشت معدن و یا لاشه های  معدنی استفاده شود رویه یا روسازی باعث انتقال بار به بخش های زیرین و ایجاد کشش بین سطح جاده و لاستیک جلوگیری از سائیدگی و همانند یک پوشش مصدود کننده مانع نفوذ آب به بخش های زیرین می شود اساس و یا پایه جاده از سنگ های پایدار و با دانسیته ی زیاد تشکیل می شود و نقش عمده ی بخش اساس جاده آن است که از یک سو مانع تقییر حالت بخش روسازی و یا رویی جاده می شود که تحت تاثیر تنش قرار دارد و به عبارت دیگر موجب ثبات و پایداری رویی جاده می گردد و از جابه جای بخش پی جاده جلوگیری به عمل می آورد لذا زیر سازی جاده بلاخص بخش پایه و یا اساس جاده نقش عمده ی در کیفیت عمر جاده ها دارند و از باطله های دانه ریز معدن تشکیل می شود و بخش زیر اساس در صورت نیاز بین بخش پی جاده و بخش اساسی و یا همان پایداری جاده ایجاد می شود این بخش وقتی ایجاد می شود  که پی جاده ضعیف و یا یخبندان در منطقه وجود داشته باشد که عمدتا از ماسه ی تمیز تشکیل می شوند بخش زیراساس در توضیح تنش و حفظ پایداری جاده نقش مهمی دارد.

_ پی جاده: کلیه ی تنش های که از رویه ی جاده به افق های پایین منتقل می شود را تحمل می کند و ایده آل ترین شرایط می تواند سطح طبیعی زمین و یا از تراکم مخلوط ماسه و رس ایجاد شود.

 _ پهنای جاده: دو خط و دو باند معادن روباز از سه بخش تشکیل می شود 1- پهنای خطوط رفت و برگشت 2- پهنای جاده به طور سر انگشتی برابر یا بزرگتر از از پهنای بزر گترین کامیون معدن 3- پهنای دیواره ی حائل

open pit 6